पोलिस भरती सराव टेस्ट – 3 | Police Bharti Question Paper – 3

स्पष्टीकरण : बॉलीवूड अभिनेत्री सोनाक्षी सिन्हा हिला PETA इंडियाचा 2022 पर्सन ऑफ द इयर हा किताब मिळाला. सोनाक्षीच्या कृतीमुळे फॅशनसाठी मारल्या गेलेल्या अनेक प्राण्यांचे प्राण वाचविण्यात मदत झाली. परंतु कुत्रा आणि मांजरीच्या हक्कांसाठी तिने केलेल्या भक्कम वकिलीमुळे तिला पदवी मिळाली. PETA म्हणजे पीपल फॉर एथिकल ट्रीटमेंट ऑफ अॅनिमल्स PETA ची स्थापना 1980 मध्ये झाली आणि ती सर्व प्राण्यांच्या हक्कांची स्थापना आणि संरक्षण करण्यासाठी समर्पित आहे.

स्पष्टीकरण : तमिळनाडू सरकारने 'फ्रेंड्स ऑफ लायब्ररी' कार्यक्रम सुरु केला. याअंतर्गत राज्य संचालित ग्रंथालयांमध्ये प्रवेश करु शकत नसलेल्यांना थेट पुस्तके दिली जातात. लायब्ररीला भेट देऊ न शकणाऱ्या अपंग, ज्येष्ठ, लहान मुले आणि हॉस्पिटलमधील रुग्णांसाठी हा प्रकल्प उपयुक्त आहे.

स्पष्टीकरण : भारत आणि नेपाळ यांच्यातील संयुक्त लष्करी सराव 'सूर्य किरण XVI 16 ते 29 डिसेंबर 2022 दरम्यान नेपाळमधील सालझंडी येथील नेपाळ आर्मी बॅटल स्कूलमध्ये आयोजित करण्यात आला होता. सूर्यकिरण सराव हा भारत आणि नेपाळच्या सैन्याचा संयुक्त लष्करी सराव आहे. हा सराव दोन्ही सैन्यांमध्ये दरवर्षी आयोजित केला जातो.

स्पष्टीकरण : 12 मे जागतिक परिचारिका दिन,16 मे जागतिक कृषी पर्यटन दिन,18 मे जागतिक संग्रहालय दिन.

स्पष्टीकरण : पगारी तलाठी हे पद सर्वप्रथम 1918 मध्ये छत्रपती शाहू महाराजांनी कोल्हापूर संस्थानामध्ये निर्माण केले. महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम 1966 कलम 7 ( 3 ) नुसार तलाठ्याची नियुक्ती केली जाते.

स्पष्टीकरण : सभापती हा पंचायत समितीचा सत्ताधारी प्रमुख असतो. पंचायत समिती सदस्य आणि उपसभापती आपला राजीनामा सभापतीकडे देऊ शकतात. सभापती व उपसभापती या दोघांचाही कार्यकाळ अडीच वर्षांचा असतो.

स्पष्टीकरण : देशात सर्वोच्च न्यायालयाची सुरुवात 26 जानेवारी 1950 पासून झाली. घटना कलम 124 नुसार सर्वोच्च न्यायालयाची स्थापना झालेली आहे. घोषवाक्य यतो धर्मस्ततो जयः ॥ सर्वोच्च न्यायालय दिल्ली येथे आहे.

स्पष्टीकरण : मुंबईचे शिल्पकार म्हणून नाना शंकरशेठ यांना ओळखले जाते. नाना मुंबई कौन्सिलचे पहिले सदस्य होते. त्यांनी सन 1823 मध्ये बॉम्बे नेटिव्ह एज्युकेशन सोसायटीची स्थापना केली. तत्कालीन स्थापन केलेल्या बोर्ड ऑफ एज्यकेशनचे 1840 ते 1856 पर्यंत ते सदस्य होते.

स्पष्टीकरण : वंगभंग चळवळ ही बंगालच्या फाळणीविरोधात सुरु झालेली चळवळ होती. या चळवळीत स्वदेशी, बहिष्कार, राष्ट्रीय शिक्षण व स्वराज्य असा चतुःसूत्री कार्यक्रम राबविण्यात आला. वंगभंग चळवळीचे नेतृत्व लाल-बाल-पाल यांनी केले.

स्पष्टीकरण : 'गीतार्णव' हा ग्रंथ दासोपंत यांनी लिहिला असून, यात एकूण सव्वा लाख ओव्या आहेत. या ग्रंथास 'मराठी भाषेचा माथा मुकुट असे म्हटले जाते. संत एकनाथ यांची ग्रंथसंपदा अभंग, भारुडे. मुकुंदराज मराठीतील आद्यकवी. समर्थ रामदास दासबोध, मनाचे श्लोक, आनंदानुभव हे आहेत.

स्पष्टीकरण : महाराष्ट्र राज्याचे मृदा व जलसंधारण आयुक्तालय औरंगाबाद. राज्यातील पहिली रेशीम कोश व धागा बाजारपेठ जालना. महाराष्ट्र सर्वाधिक वनक्षेत्राचा जिल्हा गडचिरोली.

स्पष्टीकरण : जो दुस-याची जमीन मोबदला देऊन कसतो त्याला कुळ : म्हणतात. जमीन वापराचा मोबादला म्हणजे खंड होय. खंड सिद्धांत रिकार्डोंने मांडला.

स्पष्टीकरण : मधुमेहावर औषध जांभूळ बिया, बेडकी. रक्तदाबावर औषध- सर्पगंधा, अश्वगंधा, तुळस. सौंदर्य प्रसाधने चंदन, कोरफड, हळद. सुगंधी तेल - चंदनाचा गाभा, रोशा व मुशी गवत.

स्पष्टीकरण : एकूण रेखावृत्तांची संख्या 360 असून मूळ रेखावृत्त हे इंग्लंडमधील ग्रिनीच शहरातून जाते. हे आंतरराष्ट्रीय रेखावृत्त 0 अंश मानतात. ग्रिनीचपासून पूर्वेकडे 180 व पश्चिमेकडे 180 रेखावृत्ते आहेत... व पश्चिमेकडे 180 रेखावृत्ते आहेत.

स्पष्टीकरण : जोहान्सबर्ग हे दक्षिण आफ्रिकेतील प्रमुख शहर असून, त्यास स्वर्णनगर म्हणून ओळखले जाते. याच देशातील किंबर्ले शहरास हि-यांचे नगर म्हणतात. आफ्रिका खंडाला काळे खंड म्हणतात.

स्पष्टीकरण : मालवण हे महाराष्ट्रातील एकमेव सागरी उद्यान असून भारतातील तिसरे सागरी उद्यान आहे. देशातील पहिले सागरी उद्यान गुजरातमधील कच्छच्या आखातात आणि दुसरे तमिळनाडूतील रामेश्वर जिल्ह्यात मन्नार येथे आहे.

स्पष्टीकरण : वन्यजीव कृती आराखडा तयार करणारे पहिले राज्य महाराष्ट्र. महाराष्ट्रातील पहिली वन्यजीव एनडीए तपासणी प्रयोगशाळा नागपूर येथे सुरु करण्यात आली. प्रदूषण नियंत्रणाचा कायदा करणारे देशातील पहिले राज्य महाराष्ट्र आहे.

उत्तर - 4 ) 4%

स्पष्टीकरण : वरील वाक्यात क्रिया सतत करत असलेला समजतो, म्हणून पर्याय क्र. 4 हे उत्तर बरोबर आहे.

स्पष्टीकरण : एकाच जातीचे अनेक शब्द लागोपाठ आल्यास स्वल्पविराम (,) हे विरामचिन्ह वापरतात.

स्पष्टीकरण : वरील पहिल्या वाक्यात नकारार्थी विधान केलेले आहे.

स्पष्टीकरण : कर्ता अक्षरे, कर्म नाही, कर्ता प्रथमान्त व त्यानुसार क्रियापद बदलते म्हणून अकर्मक कर्तरी प्रयोग.

स्पष्टीकरण : वरील वाक्यात 'मुलांनी' या शब्दात 'नी' हा प्रत्यय लावलेला आहे आणि 'मुलांनी' हा शब्द अनेकवचनी असल्याने नी, शी, ई ही सर्व अनेकवचनी तृतीयाची विभक्ती प्रत्यय आहेत म्हणून 'नी'ची विभक्ती तृतीया येते.

स्पष्टीकरण : 'ई' कारांत स्त्रीलिंगी नामांचे अनेकवचन 'या' कारांत होते. कळी - कळ्या या पर्यायातील 'ई' कारांतचे 'या' कारांत मध्ये रुपांतर झाले आहे.

स्पष्टीकरण : 'आ' कारांत पुल्लिंग पदार्थवाचक नामांना 'ई' प्रत्यय लागून लघुत्वदर्शक स्त्रीलिंगी रूप तयार होते. वडा - वडी हे स्त्रीलिंगी रूप आहे.

स्पष्टीकरण: वाक्य क्रमांक 3 मध्ये 'शाब्बास हे प्रशंसादर्शक केवलप्रयोगी अव्यय आहे. ते आश्चर्यदर्शक नाही.

स्पष्टीकरण : समान गुणधर्माचे शब्द एकापुढे येत असल्यास अंतिम शब्दापूर्वी उभयान्वयी अव्यय येते. जसे राम, शाम व गोपाळ मित्र आहे.

स्पष्टीकरण : वाक्य क्रमांक 1, 2 व 3 मध्ये अनुक्रमे शाळेसमोर, देशासाठी, मित्रांसोबत ही शब्दयोगी अव्यये आलेली आहेत. वाक्य क्र. 4 मधील 'मागे' हे शब्दयोगी अव्यय नसून क्रियाविशेषण अव्यय आहे.

स्पष्टीकरण : वरील पर्याय क्र. 1 मधून काळ दिसून येतो.

स्पष्टीकरण : 'पळायला' या धातुसाधितावरुन क्रियेचा बोध होतो; परंतु क्रिया पूर्ण होत नाही. 'जा' सहायक क्रियापदाचे सहकार्य घ्यावे लागते.

स्पष्टीकरण : नामाचा गुण दाखवताना 'कडू' हा विशेष गुण दर्शविला आहे म्हणून 'गुणविशेषण' हा पर्याय योग्य आहे.

स्पष्टीकरण : 'पोह' हे क्रियापदाचे प्रत्ययरहित रूप आहे म्हणजे 'धातू' आहे. त्यास 'णे' हा प्रत्यय लागून नाम तयार झाले आहे म्हणून ते धातुसाधित नाम आहे.

स्पष्टीकरण : 'प्रातः काल' हा शब्द 'प्रातः + काल' या दोन पोटशब्दांनी तयार झालेला आहे. यात 2 शब्दांची संधी झाल्यानंतर विसर्ग कायम राहतो म्हणून या शब्दातील संधी प्रकार 'विसर्ग संधी आहे.

स्पष्टीकरण : ओ, औ हे वर्ण कंठातून व ओठातून बाहेर पडतात म्हणून त्यांना 'कंठौष्ठ्य वर्ण' म्हणतात. कंठीष्ठ्य = कंठ + ओष्ठ 

स्पष्टीकरण: पगार (पोर्तुगीज), सरकार (फारसी), अडकित्ता (कन्नड), - अतिथी (संस्कृत). मराठीत संस्कृतमधून जसेच्या तसे जे शब्द आले आहेत, त्यांना 'तत्सम शब्द' म्हणतात.

स्पष्टीकरण : 'गाजराची पुंगी वाजली तर वाजली; नाहीतर मोडून खाल्ली.' ही म्हण प्रचलित आहे.

स्पष्टीकरण : 'पुष्कळ द्रव्य मिळणे' या अर्थाचा योग्य वाक्प्रचार 'उखळ पांढरे होणे' हा होय.

स्पष्टीकरण : खूप वर्षे आयुष्य असलेला म्हणजेच 'दीर्घायुषी'.

स्पष्टीकरण : कसलेही डावपेच न समजणारा साधा सरळ माणूस म्हणजे अत्यंत भोळा मनुष्य होय, त्याला भोळा सांब' म्हणतात.

स्पष्टीकरण : 'अनुक्रमणिका' हा शब्द अचूक आहे.

स्पष्टीकरण : 'रंग' या शब्दाला 'बे' हा उपसर्ग लावून 'बेरंग' हा उलट अर्थाचा शब्द तयार होतो.

स्पष्टीकरण: वर्षा पाऊस, तृषा लालसा, सीमा शीव हे समानार्थी शब्द आहेत. परंतु 'कस्तुरी' या शब्दाला 'अबीर' हा समानार्थी शब्द आहे.

स्पष्टीकरण : केंद्रीय रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव यांची वडोदरा येथील गति शक्ती विद्यापीठाच्या कुलपतीपदी नियुक्ती करण्यात आली. राष्ट्रपतींनी डॉ. मनोज चौधरी यांची वडोदरा येथील गति शक्ती विद्यापीठाचे | पहिले कुलगुरू म्हणून नियुक्ती केली. जुलै 2022 मध्ये केंद्रीय मंत्रिमंडळाने गती शक्ती विद्यापीठाला केंद्रीय दर्जा प्रदान केला होता. 75 व्या स्वातंत्र्यदिनी 15 ऑगस्ट 2021 रोजी पंतप्रधान मोदींनी प्रधानमंत्री गति शक्ती योजना जाहीर केली होती.

स्पष्टीकरण : प्रश्नाकृतीचे जलप्रतिबिंब म्हणजे उलटी आकृती पर्याय क्रमांक 4 सारखी दिसेल.

स्पष्टीकरण : 

अब्राहम मूळ ठिकाणाच्या ईशान्य दिशेस आहे.

स्पष्टीकरण : गट्ट्यात मराठी, गणित, हिंदी, इंग्रजी अशी चार प्रकारची पुस्तके क्रमाने ठेवली आहेत.

म्हणजेच इंग्रजीचे पुस्तक 4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32, 36, 40, 44, 48, 52, 56, 60 या क्रमांकावर असेल.

: : 59 व्या क्रमांकावर 'हिंदी'चे पुस्तक असेल.

स्पष्टीकरण : रांगेतील एकूण मुले

= (मधल्या मुलाचा क्रमांक x 2 ) - 1

= (17 × 2 ) – 1 

= 34 - 1 = 33

: : रांगेतील एकूण मुले = 33

स्पष्टीकरण: समोरासमोरील अंकांचा गुणाकार 72 येतो.

:. 72 + 5 = 14.4

स्पष्टीकरण :

स्पष्टीकरण : वेगातील फरक 60 - 40 =  20 किमी

:: वेगातील फरक = 10.30 - 8.00 2 वा. 30 मि. म्हणजेच 2.50 वा.

:: 2.50 तासांत पहिल्या गाडीने पार केलेले अंतर

= 2.5 x 40 = 100 किमी 100 किमी

:: अंतर पार करण्यासाठी लागणारा वेळ = 100 + 20 = 5 तास

:: 10.30 वा + 5 तास = 15.30 वा= 3 वा. 30 मि.

स्पष्टीकरण : तिघांच्या वयांची सरासरी 16 वर्षे .

:: तिघांच्या वयांची बेरीज 48 वर्षे

:: राम व शाम यांच्या वयांची बेरीज 14 वर्षे .

:: दोघांच्या वयाची बेरीज 14 x 2 = 28 वर्षे .

:: जॉनचे वय 48 - 28 = 20 वर्षे

स्पष्टीकरण : तोच वार 7 दिवसांनी पुन्हा येतो. म्हणजेच 8 तारखेला वार 15, 22 या तारखांना येईल. 23 ला बुधवार, 24 ला गुरुवार आणि 25 शुक्रवार येईल.

स्पष्टीकरण : दिलेल्या अंकांचे जलप्रतिबिंब म्हणजे उलट आकृती उत्तर क्रमांक 4 सारखी दिसेल.

स्पष्टीकरण : 11222233333344444444 या मांडणीमध्ये 1, 2, 3, 4 हे अंक अनुक्रमे 2, 4, 6 व 8 वेळा घेणे त्यानुसार रिकाम्या जागी येणारे अंक ओळखता येतील.

स्पष्टीकरण :

स्पष्टीकरण : MPPNNNLLLLTTTTT या पद्धतीत M हे अक्षर एक वेळा, P अक्षर दोन वेळा हे अक्षर तीन वेळा, L हे अक्षर चार वेळा वा हे अक्षर पाच वेळा घेतल्यास रिकाम्या जागी PLT ही अक्षरे योग्य ठरतात.

स्पष्टीकरण : ज्या अक्षराला काना आहे तो काढणे व ज्या अक्षराला काना नाही त्याला देणे. अशा पद्धतीने लेखन केले असता कमान असा शब्द तयार होतो.

स्पष्टीकरण :   A                 small : b

B                           c

C                           d

D                          e

E                          f

स्पष्टीकरण : दिलेल्या श्रेणीमध्ये 13 च्या पटीतील संख्या आहेत. फक्त 53 या संख्येला 13 ने भाग जात नाही.

स्पष्टीकरण : या ठिकाणी रेषा क्रमाने वाढतात व त्यांची उंची 1, 2, 3 पर्यंत वाढत जाते. त्यानंतर रेषा क्रमाने वाढतात. पण उंची कमी होत जाते.

स्पष्टीकरण : वर्णमालेची मांडणी A ते N व परत N व M यांची जोडी करून सुलट मांडणी करून अक्षरांच्या 13 जोड्या मिळतात.

स्पष्टीकरण : पहिल्या पदाच्या वर्गातून तीच संख्या वजा करून येणारी संख्या

11 चा वर्ग = 121 - 11 = 110   

::  9 चा वर्ग = 81 - 9 = 72 

स्पष्टीकरण : चंद्र जसा पृथ्वीभोवती फिरतो तसेच बुध हा सूर्याभोवती फिरतो.

स्पष्टीकरण : गटातील न बसणारे  : HJ

स्पष्टीकरण : आकृती घटीवत फिरवून पाहिल्यास पर्याय 2 प्रमाणे दिसत नाही.

स्पष्टीकरण : Y, H, A, P या अक्षरांचा अनुक्रमांक अनुक्रमे 25, 8, 1, 16 असे असून ही पूर्ण वर्गसंख्या नाही. म्हणून 8 हा अनुक्रमांक असलेले अक्षर H हे या गटात लागू पडत नाही.

स्पष्टीकरण : बंगालच्या उपसागराला मिळणाऱ्या नद्या : गंगा नदी, गोदावरी नदी, कृष्णा नदी. अरबी समुद्राला मिळणारी नदी : नर्मदा नदी

स्पष्टीकरण : वाक्यात 'अंगी शौर्य असणाऱ्यांनीच हे करावे.' ही योग्यता दिसून येते.

स्पष्टीकरण : अजयची बचत =  उत्पन्न - खर्च

= 15500 - 12000 = 3500 रु. बचत

स्पष्टीकरण : प्रथम 8 तासांची कमाई (एक दिवसाची) काढून, नंतर 5 दिवसांची कमाई काढू

: : 1 तासाची कमाई रु. 15 आहे.

: : 8 तासांची कमाई किती ?

:: : 8 x 15 / 1 = 120 रुपये = (एका दिवसाची)

: : 1 दिवसाची कमाई 120 रुपये

: : 5 दिवसांची कमाई ?

: : 120 x 5 / 1 = 600 रुपये

स्पष्टीकरण : ऑफसेट मशीनची छापील किंमत 4,50,000रु.

= केंद्रीय कर = 4% ऑफसेट मशीनची प्रत्यक्ष विक्री किमत = ? .

: : प्रत्यक्ष विक्री किंमत =  मशीनची छापील किंमत + केंद्रीय कर 4%

: : 4,50,000 X 4 / 100 = केंद्रीय कर

: : केंद्रीय कर 18,000रु.

: : मशीनची प्रत्यक्ष विक्री किंमत

= 4,50,000 + 18,000 = 4,68,000.

स्पष्टीकरण : अशा प्रकारच्या प्रश्नांची उकल वेन डायग्राम (आकृती) कडून चांगल्या रीतीने आणि सहज करता येते. येथे केवळ चहा पिणारे 38 असून चहा व कॉफी ही दोन्ही पेये पिणारे 42 आहेत.

.: समजा केवळ कॉफी पिणारे x व्यक्ती आहेत.

:: x + 42+38 = 90 ( समीकरण मांडले.)

: : x = 90 - 80 = 10 व्यक्ती केवळ कॉफी पितात.

स्पष्टीकरण: 0.36 या संख्येचे अवयव 0.6 x 0.6 येतात.

:: म्हणून वर्गमूळ = 0.6 येते.

:: (0.6) चा घन = 0.6 x 0.6 x 0.6 = 0.216 येते.

स्पष्टीकरण : व्यवहारी अपूर्णांकाचे दशांश अपूर्णांकात रूपांतरण करताना छेदस्थानी 1 अंकावर जेवढी शून्ये असतात, तेवढे अंशस्थानी उजवीकडून मोजून दशांशचिन्ह देतात.

= 35  /  1000 = 0.035 येते. (तीन शून्ये म्हणजे तीन अंक) 

:: x = 16 किंवा x = 4 येते.

:: मोठी संख्या 16 येते.

स्पष्टीकरण : येथे प्रथम पाच विषयांचे एकूण गुण काढा. त्यात नंतर दोन विषयांचे गुण मिळवा आणि सात विषयांची सरासरी काढा.

:: 5 विषयांचे एकूण गुण = 60.6 x 5 = 303.0

:: 2 विषयांचे एकूण गुण = 173

:: 303.0 +173 = 476

:: 7 विषयांचे एकूण गुण 476

:: 7 विषयांचे सरासरी गुण = 475 / 7 = 68

स्पष्टीकरण : येथे पदावलीची किंमत काढताना प्रथम भागाकार गुणाकार,बेरीज व वजाबाकी अशा क्रमाने क्रिया कराव्यात.

= 19.2 4.8 x 4.04 + 3.84

:: 192 / 4.8  x 4.04 + 3.84 (4.8 ने भाग बसवा.)

= 4 x 4.04 +3.84 (गुणाकार करा.)

= 16.16+3.84 = 20.00 = 20

स्पष्टीकरण : येथे घातांकाच्या नियमाचा उपयोग करा.

पाया सामन असल्यास भागाकारात घातांकांची वजाबाकी करतात

स्पष्टीकरण : येथे कामावर माणसे वाढली म्हणजे दिवस कमी होतात. म्हणून हे व्यस्त त्रैराशिक आहे.

:: 12 माणसांना काम करण्यास 20 दिवस

:: 15 माणसांना तेच काम करण्यास x दिवस

:: x= 12 x 20 / 15 = 16 दिवस लागतील.

स्पष्टीकरण : येथे 1 ते 100 या संख्यांना 9 ने नि:शेष भाग जाणाऱ्या संख्या म्हणजे :-

स्पष्टीकरण : या वर्षी गुलाबाच्या रोपांची संख्या शेकडा 25 ने वाढली.

म्हणजे गेल्यावर्षी 100 रोपे +  यावर्षी वाढ 25 = 125 रोपे.

125 रोपे यावर्षी, तर गेल्या वर्षी रोपे 100

3025 रोपे या वर्षी, तर गेल्या वर्षी x

X = 3025 x 100 / 125

= 605 x 4 = 2420 रोपे.