एकमान पद्धत विषयी संपूर्ण माहिती
(अ) एकमान पद्धत
पहिला नमुना –
उदा. 84 रुपयांना 6 पेन मिळतात;तर दीड डझन पेनांची किंमत किती?
- २५२ रु.
- ३३६ रु.
- 168 रु.
- ४२० रु.
उत्तर: रु.252
स्पष्टीकरण :-
दीड डझन = 18 पेन आणि 6 ची 3 पट = 18:: 84 ची 3 पट = 84×3 = 252
नमुना दुसरा –
उदा. प्रत्येक विधार्थ्याला 8 वह्या वाटल्या; तर दीड ग्रोस वह्या किती मुलांना वाटता येतील?
उत्तर: 27
स्पष्टीकरण :-
एक ग्रोस = 144 किंवा 12 डझन :: दीड ग्रोस = 18 डझन18×12/8 = 27 किंवा एक ग्रोस वह्या 144/8 = 18 मुलांना:: 1 ½ = 18 च्या दिडपट = 27 मुलांना
नमूना तिसरा –
उदा. एका संख्येचा 1/13 भाग = 13, तर ती संख्या कोणती?
उत्तर : १६९
क्लृप्ती :-
एक भाग ‘क्ष’ मानू.उदाहरणानुसार 1/13 क्ष = 13:: क्ष = 13×13 = 132 = 169 अपूर्णांक व्यस्त करुन गुणणे.
उदा. 60 चा 2/5 =?
उत्तर: 24
क्लृप्ती :-
60 चा 2/5 = 60×2/5 = 12×2 = 24 किंवा1/5 = 2/10 आणि 2/5 = 4/10, 60 चा = 1/10 आणि 60 चा 4/10 = 6×4
नमूना पाचवा –
उदा. 80 चा 3/5 हा 60 च्या ¾ पेक्षा कितीने मोठा आहे?
उत्तर : ३
क्लृप्ती :-
80 चा 3/5 = 80×3/5 = 48, 60 चा ¾ = 60×3/4 = 45,उदाहरणानुसार 48-45 = 3
नमूना सहावा-
उदा. 400 चा 3/8 हा कोणत्या संख्येचा 5/8 आहे?
उत्तर: 240
स्पष्टीकरण :-
400 चा 3/8 = 400×3/8 = 50×3 = 150 आणि क्ष चा 5/8 = 150:: क्ष = 150×8/5 = 240 किंवा5 भाग = 400:: 3 भाग = 400 × 3/5 = 240 किंवा400×3/8×8/5 = 240
नमुना VII –
उदा. 350 लीटर पाणी मावणार्‍या टाकीचा 2/7 भाग पाण्याने भरलेला आहे. तर त्या टाकीत अजून किती लीटर पाणी मावेल ?
- 3.15 लिटर
- 200 लिटर
- 250 लिटर
- 245 लिटर
उत्तर: 250 एल.
स्पष्टीकरण :-
350 चा 2/7 = 50×2 = 100 उदाहरणानुसार 350-100 = 250 लीटर
नमूना आठवा –
उदा. रामरावांनी आपल्या शेताच्या 1/3 भागात ऊस लावला, ¼ भागात भुईमुग लावला व उरलेल्या 25 एकारांत ज्वारी लावली, तर रामरावांचे एकूण किती एकर शेत आहे?
उत्तर: ६०
स्पष्टीकरण :-
1/3+1/4=4/12+3/12=7/12;1-7/12=12/12-7/12=5/12=25 एकर,:: एकूण शेत = 5/12 चा व्यस्त 12/5 ने 25 ला गुणणे,यानुसार 12/5×25=60
(ब) एकमान पद्धत
पहिला नमुना –
उदा. 16 खुर्च्यांची किंमत 1680 रु. तर एका खुर्चीची किंमत किती?
- १५ रु.
- 150 रु.
- 105 रु.
- 140 रु.
उत्तरः रु 105
स्पष्टीकरण :-
अनेकांवरून एकाची किंमत काढताना भागाकार करावा व एकावरून अनेकांची किंमत काढताना गुणाकार करावा.यानुसार 1680 ÷ 16 = 105
नमुना दुसरा –
उदा. 12 सेकंदांत 1 पोळी लाटून होते; तर अर्ध्या तासात किती पोळ्या लाटून होतील?
उत्तर: 150